Sysdat

Nach oben

 

                          Die Teitschn sein schün do (3)

                                                                                                                

Wö di Teitschn und Dinsrign  vö der Wehrmocht ins insriga Dörf eijargschneibt kemmen sein, hot man schün ungfongen asöö a bissela an Unterschied ze mochn. Man hot eindeitig schünn gsogg die Teitschn und Dinsrign. Dinsrign  hobn öffnsichtlich gött di gleichn Monturn ungkop, ober siischt, hats heargsechn, seinsa decht um an Schnoppar eppas Ondrigs as di Teitschn. As ischt ban Einmarsch vö der Wehrmocht,dear a Rükkzug gewesn ischt, nit amol oa Schuß gfolln. Des hat man jo gkearscht. Nit amol di Außerdörflar hobn eppas gewohrnt ,af amol seinsa do gewesn mit Sokk und Pokk, mit Autös, nicht as wia Autös, Ponzarlar oder  sö eppas Ähnlichn und Mötörräder, sögor a Schturbmbööt hobnsa mitgfiahrscht. Jo und holt di Keettnfozeiga,sella Raupnfohrzeiga,voarn seinsa wia an Autö und hintn wia a Ponzar mit Raupn.Und  s Wichtigschta ischt decht a Schurbmbööt gewesn, dessa voarn insrign Haus ogschtellt hobn.Wenn der Brunnen fünfmol greaßar gewesn war und as tiaf as a Schauflschtiel, noar warsch völleicht eigngongen, nochar hatt mer kennen schaugn , wias schwimmp. In Boch  untn, hobn miar verschtonddn, is ze wiag tiaf derfir.

 

As hot ban Einmarsch vö der Wehrmocht gött an frischn Schnea heargewörfn gkobb,a söö an nossn. Nicht as a Serggl holt und kolt is decht ah teiflisch gewesn, iberhaup wennda nooß bischt, gschpiirsches, asöö a Sauweeter. Mei Schweschter und ih  warn di Taga dervoar wöll olbm af der Gonta gewesn ze schaugn  und ze löösn, wossa tian tat, wenns ungiahn oder auheahrn söllt mit den Kriag, ba ins in Dörf. Gschnochz ischt nö gor nicht gewesn, as a Schneibn . Völleicht hobmer deretzwegn in der Noocht und a bissela driber  außn gschloffn ,wia di Hennen. Miar beada hobn onfoch nicht gkearscht und gsechn, wossa do ogschpiilt hot in der Nocht, mittlat in Dörf. Dia  Teitschn sein desmol glott una ar Militärmusig  einmaschiearscht. A holba Armee ischtr derhearkemmen  in der Dinkl und miar beada hobn gschloffn. Veschloffn hobmer olles, oanfoch olles. Des muasche der earscht amol virschtelln, wö ins beadn nicht entgongen ischt , nia nicht  und noar dees? Miar beada nit derbei, a söa Kaas! Augeweckt hot ins ah niamat.Ober noar  derfir gschmörgatz, is au gongen ba ins arinnen  in Haus. Mama hot ins nit oar lossn in di Schtuba und verbötn hotsa  ins oan ums ondriga Mol, daß miar  a gött zuagngian ze den gonzn Schiaßgeraffl, den Plunder, dear do ibrol umenoderleit in Haus und af der Schtroßa. Miar hobn holt ban Fenschter oargschaugg zearscht amol. Do hobn mer ins gsechn genuag firsch earschta. A Gschroa und a Gschprang, daß koas meahr sei oagns Woarscht verschtondn hot. Di meischtn Söldotn hobnsa glei in a Haus eign verdrukkt, dasses endlar amol trukkn und worbm hobn seit longen , hots heargsechn. Af der Schtroßa außn ischt a Gelatscha gewesn, daß man mit koana Schtöffpotschn meahr außn giahn hat kennen. Die Wega und die Schtroßa sein oa Serggl gewesn. An a Rödlgiahn ischt gor nit ze denkn gewesn, weil der Schnea in Regn ibergongen ischt und ah nit wegn dia viiln Söldotn, dian olles verschtellt hobn,sogor wös bergau und bergoh gongen ischt. Do tua rödl.Sella ischt ins beadn holt amol vergongen n den Tog, wö die Wehrmocht zins kemmen ischt, ba den Geneat umedum ummar.

 

Gallign hobmer ins ,mei Schweschter und ih , decht oar getraut iber die Schtiaga,ah wenns Mama nit derlabb hot.Wos ischter do olles umargelegn in Hausgong, ba der Haustiira, in der Schtuba und ah voarn Haus! Rucksäkka iber Rucksäkka, Schtohlhelm,Gasmaschgn,Gewehra, Hondgranatn, Maschinenpischtöln und schorfa Munition af longen Gurschtn, Feldgschürder und Schpotn und, und, und frenda Mander, lauter frenda Gsichter, Söldotn, nicht as Söldotn. Die ausgemergltn jungen Söldotn hobn ins nicht getun, dia do derfroarn und dürchnäßter in der Schtuba innen gelegn sein ,völlig ibrarnonder afn Bödn,ban Öfn, afn Öfn öbn, af di Bänka gött nit gor afdr Uhra öbn . Nit amol wegkgejogg hobnsa ins vö den gonzn Kriagsplunder. Dia sein selber ze miada gewesn.Do ischt ins beadn glei schün amol die Fratschlarei vergongen, wos ins siischt foscht nia possiearscht war. Drfir ischt Mama mit ins Kinder olleweil gfohrn, daß miar jo nicht ungreifn, ober a schün gor nicht, siischt schperrschtsa ins ein. Ins hot des gor nit  akkrat gepasst,wenns sövl ze schaugn gab,wöda hinschaugscht.Du hoschter gött brauchn dia Söldotn unschaugn, wia werktlan assa ausgschaug hobn. Dreckig und schpeckig ,di Uniförbmen derrissn oder zommgflikkt woas gött wia unhilflar. Ins Kindern hot holt Mama  olbm a Drumm Fleek eigngschtukkt in di Hösn oder in di Scherbm vö di Madlar,wenn eppas schleißig oder hin gewesn ischt. Ausgschaug hots holt ba an Toal  vö di Söldotn , as wenns zuagflikkta Wompn  warn, dia voar deiner schtian tatn, völauter sein di Hösn und di Schälder  zogglat banonder gewesn. Unter der Uniförbm hobnsa nö an Haufn  Schtrikkweschtn ungkop,meahrar Sökkn und woaß wos. Di Weeteriberwürfa  hobn ah gschtunkn, as wennses aus ar Suuragruaba gezöchn hattn. Asöö  seisch hobn miar Kinder jo nia ausgschaug,  ah wenn mer afn Orsch iber di Reisa vön Tennenschröfn oar gerödlt warn. Na, wia richtiga Heldn hobn dia Söldotn holt a mol  nit ausgschaugg. Dees hobn mei Schweschter und ih ah verschtondn, öbwöhl miar ins eigentlich eh nit voarschtelln hobn kennen, wia des zuageaht,wenn oas zenan Heldn wearscht. Ober derweil seinsa froah gewesn, dassa in ar worbnen Schtuba liegn kennen, firsch earschta amol.

 

Zwischn di Söldotn sein a poor Öffeziara umenonder gschtaaget und hobn  bold des und bolds ondriga ungschoffn. Noar ischt holt oa söa Söldot außngongen und hot an Autö ungelot, mit den noar a poor Leter  wegkgfohrn sein. Ha, di Autö und des gonza Schnattrarzuig hot ins Kindern holt gfolln. Gschtunkn  hobn dia Mötörn und die Raupn hobn gerauzzt ban Wegkfohrn, as wennsa seit Johr und Tog nia a Schtaufarfettn gsechn hattn. Di greaßarn Buabn, dia Gscheidliga, hobn gsogg, daß des asö gkeahrscht und dass des es Gleicha ischt ,as wia ba di ausgetrukkndn Miischtwognradlar en Langas, dia rauzzn ah zearscht amol , bissa eingfohrn sein. Und denen hat man jo eh an Staufarfettn eigngschmürb, ober decht hobnsa gerauzzt.

 

Auhökkn af di Autös hobn ins die Militärsch  nit lossn. Asö hoamlar sein miar schün selber augngschtiign af die ogschtelltn  Autös und hobn  asöö voarzua ba die Lenkradlar gerissen, wenns niamat gsechn hot. Miar hobn jo nit genau gewisst, ze wos dia Knäpfa olles sein, dia in an Autö innen sein und earscht ba di Pedala  und ba di Hebl hobmer ins nit ausgekennt. Ba der Tuta  is schün leichtar gewesn, do hot mans glei amol gkearscht, wos  fir wos ischt und wös hin gkeahrscht. Die Tutn hobn jo ah getutet, wenn s Autö nö nit ungelossn gewesn ischt.  Gött ba die richtign Ponzar, hobn die groaßn Buabmar gsogg, geits koa Tuta, dia brauch koa sellana. Ober , wenn miar  getutet hobn, noar is lös gongen, glei ischt der Schoffär drhear kemmen und hot ins vertriibn. Di Raupnfohrzeiga sein natirlich eppas gonz Bsundersch gewesn fir ins  Räpfliga und earscht di greaßarn Buabmar hobnder gscheida getun, weilsa gemoat hobn, daßa olles verschtiahn, vö dia Wagn. Si hobn gewisst, wia man tian miaßat, daßa rechts oder links fohratn, wias fürchn geaht und  wia arschlig. Drfir hobnsa di Miater fö ins Frischliga in Dörf  di Keahla hoaser gschriirn, daß miar  jo ninderscht zuagngiahn  oder augnschteign terffn.Wennsa ins derwischn, daß miar a Hondgranata ungreifn oder gor a Gewehr, noar plöschnsa ins ,bissmer woach sein, hobnsa gsogg oder si reissn ins di Oahrn aus zomp der Wurschza. Dia Säkkl sein holt ibrol drun, hots  gkoaßn. A Weilela hots wöll genutzt, fir a poor Toga, ober  noar hobmer ins oanfoch nit zerugga holtn kennen und sein meahr schün zuagngewesn ban Kriagszuig, ba den klaapratn. Man hot ober ah olleweil eppas Nuijes ze sechn gkriag, wos miar jo decht unschaugn hobn miaßn. Gött nit gor , daß mer en di Söldotn in die Rukksäkka eign gekröchn sein.Di Gasmaschgn  unlegn hobnsa ins wöll gelot. Augngläser hobn dia Maschgn gkobb as graoß as a zwoa Tennetearder und an Riassl hobnsa untn ugngkop, dear hot ausgschaugg, as wia a kleanader Eardäpfldämfpar. Gegummelat hobnsa ah. Derfir hobmer ins  selber nimmar gkeahrscht , wos mer sogn, wenn mer di Gasmaschgn ungelegg gkobb hobn. Ischt ah nit gonz praktisch gewesn. Und weil  scheinbor olla Kinder in Dörf  schünn a Gasmaschga probierscht  gkobb hobn, hot man  dermit niamatn meahr tikkn oder fürchtn mochn gekennt. Miar hatn ins firgschtellt, daß des mit ar Gasmaschga gleich guat geaht, as wia mit ar Maschgarlorfa vö di Zogglmaschgar.

 

Des  Gonza ischt iatz an Einquotierung hots gkoaßn,mit olln, wos derzua gkeahrscht. Di Söldotn terffn ah ba ins afs Laabl gian. Wildfrenda Leter giahnder oanfoch ba ins afs Haisl ze scheißn, dees muascheder oamol  virschtelln. Meir Schweschter und miar hot des holt  gonz und gor nit gepasst, wö gangenan noar miar hin? Jo, hots gkoaßn,des ischt earscht die Einquotierung,eigentlich sölltn dia Söldotn jo a nuija Front aubauen zwischn Schtoanach und en insrign Dörf oder gött af Schoanach ba der Brennarbohn untn, gegn di nochrukkatn Amerikaanar. Denen miaßat do ba ins der Weg  ins  Reich außn ohgschniittn wearn und wenns  vö öbneijar ischt oder entn drhaus ibern Berg. Des hot holt amol Tata vö sö an teitschn Öffeziar außargkriag. Ober gonz genaues hot dear  ah nö nit gewisst. As hot heargsechn, daß der Scheef driber ah gonz froah gewesn ischt, nicht ze wissen, as wia ze worschtn und eventuell  gor a weißes Leintuach ba Fenschter außnzehängen. Des, hoter gsogg, derff earscht noar gschechn, wennarsch  selber sogg, weil ear di entschprechatn Befehla gebn miaßat, wenns asöö weit ischt mit die weißn Fohnen.

Seina Leit, dia do  ba ins und in der Nächnt einquotiearscht gewesn sein, sein holt innen gelegn in die Baurnschtubn und sein heilfroh gewesn, dassa nimmar außnumar schpringen miaßn ba dear Nässa und ba dear Kälta in den sinnlös woarnen Krieag. Inser Mama hotn holt amol den Schtubnöfn saggrisch eingekentet, dasses vällig gsinggelat hot, vö lauter worbm. An Kessl völl Tee hotsn ah geköcht. Dees hot den jungen Söldotn gepasst. Sein jo foscht nö olles Buabn gewesn, bis af apoor ältara Mander, dia ungschoffn hobn. Zessn hobnsn selber geköcht. In ar Feldkuchl hobn apoor söa Mander olles gsötn, wossa vö an Loschtwogn oar getun hobn. Des hobnsa noar in a zwo a drei groaßa Kessl gewörfn, dia af an Unhängar drau gewesn sein. S  Köchwosser hobnsa vön Dörfbrunnen genommen. Des war ins praktisch voarkemmen, oanfoch a Fuir mochn untran Kessl af an Unhängar und noar geahts un s Suppnköchn oder an Plentn mit an an bisslan Gullasch.Der Kofee,densa aus an sellan Sudkessl aussar gkriag hobn, hot eagdrar ausgschaugg as wia ausgsötnda Ledersöhln oder Baamrinddn. Driiberaußn hobnsa nö aus Schochtl a Menasch gfoßt, wia Fischdösn,Zwiibakk,Zigrettn und holt siischt asöö a Zuig, des man gebraucht hot.  Do hotn der Mamens  worbndaTee derzua schün gschmekkt in dinsrign Schtubnsöldotn. Öffnsichtlich hobnsa in Feindeslond nia a sella Zuasotzverpflegung gkop. Des hot man gsechn.

 

Ba den Trubl is vällig unmiglar gewesn außn umar eppas ze orbatn. Du  bischt  jo ninderscht durch und vörbei kemmen mit an Fuahrwerch. Die Schtroßa  af Schtoanach ogn ischt jo nit breatar gewesn as onderholbs Heifiaderl broat. A greaßarsch Autö ischt holt gött endlar und entdlar durchkschlöffn, weil links und rechts vö der Schtroßa sein jo schün die die Telegrafnmoschtn und Zeina gschtonddn. Ober um dia Zeina hotsa iatz koa Hund meahr gekimmerscht, dia sein holt ogngfiahrscht woarn, wennsa in Weg gewesn sein. Des hat friagar amol eppar tian sölln, an Zaun ognfiahrn mit an Wogn oder an Gröttn, oh mei, des hat a Gschtriita ohgebn, asses fürchn gkeahrscht hascht vö der Antoniuskoppela bis zen Hötell eijar. Ba an Krieag frogg do niamat, öb a Zaun hin ischt , a Miischtschtott oder a Brunnentrög firsch Viichatränkn oder  wos siischt wos nö und wenns a Drum Hausegga oder a gonza Schupfa gewesn war. Miar Kinder und di Hennen vö di Haiser außar, dia ba der Schtroßa  gschtonddn sein, hobns holt nit gonz leicht gkobb af der Schtroßa außn ba den Einmarsch vö sövl Soldotn, weil miar sein den viiln Verkeahr und Würbl  nit geweht gewesn. Die Hennen sein  teiflisch augflotterscht , umenonder gschprungen  oder  hin und hear gfleederscht seinsa, as war a Fux hinter ihnen hear. Ins Frischliga hot holt noar meahr eppar ungschriirn , wenns gfahrlar woarn ischt. Derfir hobn die Kinder af der Leita öbn oder gor untn vön Boch um Haiser wianigar gsechn, as wia miar vön Dörf  do ba der Schtroßa. Denen hobmer holt miaßn derzähln, wos mer olles gsechn hobn und nö viil meahrar,weil dia hobn s Maul und di Augn gött asöö augerissn, wenn mer ihnen derzählt hobn, wossa do in Dörf ohschpiilt. Dirign Mammen hobn di kleanarn Kinder jo nit ins Dörf giahn gelot. Die greaßarn hobnsa holt dervun gschlichn ze schaugn giahn. War jo a letz gewesn, wenn sa s Enda vön Krieag  voar der Haustiira nit gsechn hattn.

 

A poor Toga drnoch, as die Teitschn kemmen sein, hots gkoßn, daß af Schtoanach untn a riisiger Menaschzug schtand, dear nimmar voarwärschts  und ah nimmar zerugga af Inschbrugga fohrn kun. Ongeblich ischt olles zua gewesn as wia an Orsch oder as sein Bruggn ogngschprengg gewesn. Iberhaup ischt olbm die Reda gewesn vö an Schprengen und Beschiaßn. Wos in an sellan Menaschzug olles innen gewesn ischt ,hobmer bold amol derfrogg. An Öffeziar vö di insrign Söldotn in der Schtuba innen hot ze Tatn gsogg , ear söll ah miitfohrn ogn af Schtoanach mit den Raupnfohrzuig , des ban insrign Schtool außn gschtonddn ischt. Jo ,noar ischter miitgfohrn.Noch ar Weila seinsa kemmen mit an Autö völl Pakklar.Olles gleich groaßa Pakklar, dia inseroas holt foscht nit dertrogn hot.Ogelarscht seinsa afn Tennen öbn woarn. Noar sein die Letr nö apoor mol af Schtoanach gfohrn, zen  groaßn Menaschzug. Ah ondriga Leit vön Dörf sein mit Söldotn vö dirign Haiser außar af Schtoanach gfohrn. Gallign sein di Groaßbaurn mit di ihrign Röös und an Loaterwogn zen Menaschzug gfohrn und hobn Zuig und Pakklar ins Dörf auar geplinderscht, dassa die Loaterwagn gött asöö gebögn hobn. Des Zuig hobnsa olla in di Tennen  verraump.In di Tennen innen ischt ze dearschn Zeit Enda Opril unfogs Maien genuag Plotz gewesn , woascha wöll. S Hei ischt jo schün foscht ibrol ferschtign gewesn, noar hot man in di Assn innen Heifn vö Menaschzug pakklar untergebrocht. Schpatar hobnsa dia Pakklar gonz guat verschleichn lossn. Öb man des mit di Pakklar olles tian hat terffn oder nit, hot eigentlich niamat gewisst und ah niamat longa gfrogg.Ober drvoarscha di Amerikaner derwischn , hots gkoaßn , nemmersch ins selber. Wos do ischt do, iberhaup, wenns eppas zessn ischt. Und wosses do zessn gebn hot, aus dia Pakklar außar. Zearscht hobnsa die Söldotn amol Zuig genommen und di Rukksäkka völl ungfillt und des  ondriga hobn miar gegkoltet .Des muasche diar  amol voarschtelln, wos do olles innen gewesn ischt, woascha wöll. Wear hotan vö ins an Reis gekennt, s Gerschtl jo, des wöll, oder Fiischtöösn, oder an Tschuglaad, noch ar Ewigkeit, oder an Töösnkaas, a Mamelad in Töösn, an Zwiibak, a ogepokkts Solz und Zugger und woaß ih ,wos nö olles ! En beschtn hot ins holt nochn Tschuglat der Reisauflauf gschmekkt, den ins Mama geköcht hot. An sellan hobmer jo nia gkriag  oder gekennt friagar. En Leebertraan hobmer schün gekennt, den hobmer ober nit gfressn. Des zarschtlign Teifl ,hots holt drau gkoaßn. Af den Leebertraan augn hobmer oan ums ondriga mol schpeibn miaßn, as wia die Katzlar. Gsund warar, hobnsa ins welln einredn, teiflisch gsund fir Kinder. Dörscht hobmer schünn liabar s Fiischöl aus di Fiischtöösn getrunkn, des ischt gschmachigar gewesn. Wegkgewörfn ischt holt amol nicht woarn, rein gor nicht, wos do innen gewesn ischt in die Menaschzugpakklar.

Wö noar der Kriag gonz aus ischt gewesn, hobn di Leit, diadn genuag vö Schtoanach auar derplinderscht hobn vö di Pakklar, auswärschz an Schleichhondl augezöchn. Wörum nit? hots gkoaßn, du warscht jo teppat, wenndes nit taascht , siischt tatns holt ondriga, do is glei schün gscheidar , as tuats inser oas. Ober  wennda koana Röös gkopp hoscht ze dearschn Zeit, noar bischa holt gallign decht ze schpata kemmen afn Zug ogn, weils di Leit scheinbor vö ondriga Earschter ah dergneist hobn, wosses do ze höln geit. S Plindern  aus den  Menaschzug ischt koa richtigs Schteahln gewesn, hots heargsechn. Ober en Unfong hotsa vö der einheimischn Bevölkerung niamat asöö richtig drun getraut. Des Zuig gkearscht jo niamatn meahr und der Hittlar ischt eh schün ban Verrekkn af Berlin öbn, mit seir gonzn wildn Essess und di ondrign taamischn Hundda, dia Falöttn. Do kannsche derschössn wearn, hobn die Leit zearscht gsogg, wennda vö an sellan Militärzug eppas oarverplinderscht. Wenn Söldotn derbei sein ban Oarlaarn, noar  tuat des nicht. Daß gallign holt koana Söldotn meahr derbei gewesn sein, ischt öffensichtlich en di Plindrar  nit augfolln. Ober as  sein jo koana richtign Raabareien gewesn, wegn dia man in di Hella kemmen hat miaßn. Man hot di Pakklar vö der Vernichtung gerettet oder voar Leitn, denensa schün gor nia gkeahrn  tatn, di Pakklar.  Wear des ober genau gewesn war, des hot man nit genau derfrogg. Meischtns warns holt noar di Amerikaanar gewesn und des sein letza Hundda,des hot aniads gewisst in Dörf,öbwohl man bishear nö koan oazign Amerikaanar gsechn hot. Do drunter sölls richtiga Negar gebn,dia sölln oschtn in Feindeslond as wia di reinschtn Bandittn,direkt wia Wilda, foscht Menschnfressar warns, hot di Reichspröpaganda gewisst. Und sella Mander  schtiahn iatz nit weit wegk vön insrign Dörf, hobn miar Kinder ah schünn miitgkriag. Do, guata Nocht, do wearschtz zuagiahn, wennsa ba ins do sein wearn. Do kunscha glei schün s Kreiz mochn ,do seinmer olla hiin af a  unguata Orscht und Weisa, hobn di Leit befürchtet. A poor hobn gemoat, daß man noar oanfoch an di Wond gschtellt und derschössn wearscht.A söö hots holt olbm gkoaßn ,daß di Amerikaanar koa bissela  bessar sein, as wia der Russ in Öschtn und af Wian und do untn. Dörscht, hots gkoaßn, wearn die Leit verschleppet und die Weiberleit vergewoltigt. Wos des ober genau ischt, des Vergewoltign, hobn miar Kinder nit gewisst und deretzwegn hobmer ins vö die Amerikaanar und die Negar nö meahrar gförchtn, öbwohl nö koa söa Schwonz do gewesn ischt ba ins in Dörf. Do sein ins di Teitschn  decht liabar gewesn. 

 

Miar Kinder sein zen Pakklhöln  gor nia mitgenommen woarn af Schtoanach ogn. Miar hattn ah gor nit mitfohrn gewellt, schünn wegn der amerikaanischn Negar,dia do untn sicher bold hinter an niadn Baam aussar schpringen wearn. Wöhear hattmersch an ah noar wissen sölln, dees mit dia Pakklar? In Grund genommen hobmer holt olles asöö derhear geplöderscht, wosmer in an Orscht gkearscht  oder nit nit richtig verschtonddn hobn.As ischt jo di glianigschta Umbruchszeit en Gonga gewesn. As hottsa eppas getun in Dörf,wos fir ins Kinder des Wichtigschta gewesn ischt, zemindigschtns dervoar, as mer schterbn hattn kennen, wegn den teppatn Amerikaanar. Ober wia weitar?  hot mansa ibrol gfrogg. Sögor di oltn Vetraanen vön earschtarn Krieag hobnsa ah nimmar ausgekennt. Desmol geaht olles gschleinigar, hobnsa gemoat, ba dear Mötörisierung heitzetoga. Wenns noch dia oltn Scherrgar gongen war, noar hat der Feind vällig miaßn zefuaß iber die Jächer derhearkemmen oder mit Rösser und nit mit Autös und Ponzar oder gor Fliagar.

 

Af di Bergmahder öbn  sein di meischtn Hittn augebröchn

und olles Brauchbora gschtöhl woarn. Die Heimkeahrar oder Dessertära wearn des gewesn sein. Des mit die Hittnaubrechn ischt ibrigns foscht nö a Johr asöö weitar gongen. As sein beschtimmp ihra vö dinsrign Söldotn gewesn, hots gkoaßn. Mitgenommen hobnsa holt Mantl, Deckn,olta Schuacha,Schälder und wennar dogewesn ischt an Kuitiwaag.

En Dörf aruntn hottasa ah schünn olles asöö longsum heargerichtet zen Ferschtigmochn mit den scheiß Kriag.Fir di Autös hobn di Söldotn koan Benzin meahr gkriag und iberhaup ischtn olles ausgongen asö longsum. Die Öffeziara hobns ba die Einheimischn um Zivilgewandder umagfrog. Sie  hobn ah ihra gkriag. Dr insriga Öffeziar hotn ah a Gewondd vö Tatn ungelegt. Ear hot gsogg, daß eh schünn olles verloarn ischt und daßar iatz gschleinig schugn muaß, hoam ze kemmen und ze schaugn wö seina Leit ummegiahn, wennsa iberhaup nö leben in ar sellan ausgebommptn Schodt af Teitschlond außn. Do ischtan holt noar meahr des Liad eingfolln, des asöö gongen ischt: „ Maikäfer flieg , der Vater ist im Krieg, der Vater ist in Pommerland, ganz Pommerland ist abgebrand, Maikäfer flieg.“ Mai war iatz ba ins in Tol wöll ah gewesn,ober weit und broad koa Pommerland. Der Öffeziar hot gsogg, dassarscha meldn wearscht, wenn a Meglichkeit beschtaeht und wenns geaht , dassar ah di Gewandder meahr zerugga schikkn mecht. Gewond ischt nia meahr oas zerrugga kemmen.Wearschter wöl selber nö längar gebraucht hobn .

Di gewähnlichn Söldoten sein holt a bissela  umenonder gkökkt und hobn  geworschtet, wos iatz noar sein wearscht. Di Amerikaanar miaßatn olla Augnblikka kemmen und der Kriag ischt as guat wia sicher aus. Die Leit sein meahrigschtn toals froah gewesn, daß die Teitschn koana Unschtoltn gemocht hobn, a greaßara Schiaßarei unzehebn oder an an Wiiderschtond ze denkn. Die Söldotn hobnsa derweila genommen si ze rassiearn, außn ban Brunnen. A poor hobn Mammen um a hoaßes Wosser ausn Grantl außar gfrogg. Noar hobnsesa di Gsichter eingsoaft und ze schobn ungfongen. Eigngschaug hobnsa holt in a söö a Schpiaglschilper,dassa holt gsechn hobn, wö sa rassiearn miaßn. Atiabnd amol hot ins oar ban Zuaschaugn mit sein Soafnpensela ungschmürb, aus Hetz, und ins hots gegraust.

 

Ba di Nazi in Dörf ischt iatz ah schünn endgiltig der Groschn gfolln, si hobn an koan Endsieg meahr geglabb oder an koa Wunderwoffa meahr. Si sein schtaata woarn und gonz riabig hobnsesa afamol verholtn in Dörf. Sie sein meahr freindlichar woarn mit di Nichtnazi. Ba di ondrigen  Leit ischt a Schodnfreida aukemmen und man hots den poornen vö di iiblschtn Zwiiderwurschzn weil der Hittlarzeit vergundet,daß olles vö den tausendjährign Reich en Booch noch derhausgerunnen ischt. Der oan oder ondriga hot sicher iatz schünn s Maul gewetzt gegn an sellan Hund, dearn ba  di Nazi ibl miitgschpiilt hot. En verninftigschtn hobnsa die Weiberleit verholtn. Dia hobn glei amol ze anonder gfunddn schünn wegn der Kinder. Ober ah der Leahrar und der Pforrar sein ze ar geregeltn Förbm ibergongen. Man hot meahr af si gelöst. Iatz hotsesa holt gezoag, wia guat asses gewesn ischt , dassa die Weiberleit  weiln Kriag ah öft iber di pölitschn Grenzn wegk gegnseitig ghölfn hobn.Und wear waran meahrar af jeda Hilfa drau ungewiesen gewesn, as wia di Weiberleit, wenn die Mander in Kriag  gewesn sein oder gor gfolln sein.

 

Dia Gschichtn mit den Nazisein oder Nichtnazisein wearnsa ah amol auswoxn , wenn genuag Wosser driibergerunnen sein wearscht, hot man  decht schünn do oder dörscht gsogg. As wearscht s Gleicha sein , wia mit di Voterländischn oder mit di Legitimischtn oder gor mit dia Kommunischtischn  und Sözi voarn Kriag. Ober nö is  nit asöö weit. S  oatziga , wos di Leit ze anonder nimmar gsogg hobn, wenn a zwoa banonder gschtonddn sein und miar Kinder sein in der Nächnd gewesn, ischt gewesn „ bi schtilla, hebbs s Maul, do ischt eppar „. Und des  Gelöösa  in  Dörf hot ah mit an Schlog augkeahrscht. Di Leit hobn gött meahr geworschtet in dear Schtilla voarn Schturbm. Man hot ober a gebetet, dass di Leter holbwegs gsund ausn Kriag zerugga kemmen  oder di Gfongenschoft guat iberschtian und voar ollen , daß man amol endlar eppas vö an Ongehearign noch ar längarn Zeit meahr hearscht. Öft hot man gött gewisst, wö sei Einheit ze lescht gewesn ischt, ober des ischt ah schün apoor Wöchn hear gewesn. As ischt  di Ongscht um dia Leit umegongen und man hot nicht tian gekennt, as wia ze beetn, ze worschtn und um di Gfollnen ze rearn.  Atiabnd amol hot man a Mess lesn lossn drfir, fir bluatjunga Leter und fir di Vermisstn. Bsundersch di Vermisstn  hobn en Leitnen groaßa Sörgn gemocht. Man hot nicht meahr gewisst vö ihnen, niamat hot längar schün  nicht meahr gewisst. As wennsa verloarngongen warn in an Oarscht, dens eigentlich gor nindersch geit. Nö longa nochn Kriag hot man ghöfft, daß a söa Vermisster eines Toges onfoch voar der Haustira schteaht und sogg :“ Ih  bins „. As ischt ober koar vö die Vermisstn kemmen ze sogn „ ih bins“!Und s Worschtn hot ungkebb Johr fir Johr und s Umenonderfrogn ah, ibrol wös meglich gewesn ischt. Bsundersch hot mansa noch ehemolign Krieagskomeroden ummagsechn, dia eppas vö an oagnen Vermisstn wissen hatn kennen.

 

S Enda vön Kriag hot iatz scheinbor zen Nochdenkn gfiahrscht. Mit di Teitschn und ins  Öschterreichar isses holt amol nicht woarn.  Af amol sein miar meahr Öschterreichar woarn. En Serggl liigmer iatz holt beada, hobn die Leit gsogg. Ober hinterhear ischt man olbm gscheidar , wenns ze schpata ischt.