D Amerikaanar kemmen  (4 )

Amerikaanar, Amerikaanar  kemmen! Koa Ohnung, wia dia ausschaugn und wia dia reden. Negar sein drunter, des hobmer gewisst und daß ins vällig olla an di Wond schtelln wearn, des hobn miar  Kinder schün eahdrar ols sicher ungenommen. Wos dörscht ober gonz genau mit ins gschechn wearscht, des hobmer wöll nit  gewisst, ober dasses eppas Gawaches sein muaß, hobmer ins leicht ausmoln kennen, wenn schün di Derwoxnen meahrar as a lobelats Gfiil gezoag hobn. A poor Leit hobn direkt Ongscht gezoag.Wenn dia Amerikaanar schün olla Leit derschiaßn, hun ih mer gedenkt, wö bringensan noar sövl Leit afamol afn Freithöf öbn unter ? A verdommps Sauzuig ischt dear  scheiß  Kriag. Olbm miaßn gleigger ihra ihra derschiaßn, wösa jo eh koar gegnseitig kennt. Zearscht, wö dear Kriag und di Amerikaanar nö weit wegk gewesn sein, hot manen do nö nit asöö genaua Gedankn gemocht,weil der Hittlar a Wunderwoffa einsetzn wearscht,wias heargsechn hot, dia olles wekkputzt vö dia  drekkign Feinda. Iatz, wö die Ammi schün vällig voarn Dörf schtian, außer der Antoniuskopella  außn, schaug des gonza Zuigg afamol glei onderscht aus. Der heiliga Antonius, hobn miar ah gewisst, hilft gött gegns Verliarn oder fir eppas meahr ze finddn. Ober mit dia Amerikaanar wearscht der Antonius rein gor nicht unzefongen wissen und ah gor koa Kreitl hobn. Man hotsa jo nit verloarn. An an Owehrn  vö di Amerikaanar dürchn heilign Antonius hobn nit amol di oltn Betschweschtern in Dörf meahr geglabb. Villeicht war der heiliga Geörg, der Dörfpatron, der bessara Heiliga gewesn gegn den Serggl, ober mit ar Lonza und an Rööß hot ah dear glei amol ausgschissn gkop.

Af olla Fälla wearn di Amerikaanar di teitschn Söldotn  olla miitnemmen in die Gfongenschoft  und  einschperrn. Des und nö meahrar hots gkoaßn, dassa mit dia Gfongenen nit longa a Musig mochn wearn,weil di Teitschn sein as guat wia erledigt mit zomp der Hittlarei.

Di Leit hobn  schün voar a poor Toga olleweil   gsogg, dasses iatz  gaach ban Gorwearn ischt mit den scheiß Kriag, mit den vedommpn Saukriag und dass di Amerikaanar schünn af Schprugga außn und af dr ondrign Seita ibern Brennar awaus sein. Des ischt en Leitnen olleweil dürchn  Köpf  gschössn. Mit dr  Bohn  kimmp koa Schwonz meahr hin und hear. As kemmen ah koana frendn Flichtliga meahr ze ins ins Dörf, wos söviil bedeitet hot, daß ibrol olles zua ischt oder ogngepompet.

En insrign Bürgarmoaschter, den zwiidern Öbernazi, ischt iatz afamol di Scheissa kemmen, völauter dassarscha gförchtn hot. Ear hotts ollweil nö nit derglabb, dass di Ami vön Hittlar und seir Wunderwoffa vön Dörf  nit ogkoltn wearn kanntn, wö ear selber jo en Reich an Haufn  junga Burschn ausn Dörf firn Endsieg gschtellt hotaufn HH. Des hoter nit geglabb und hoter oanfoch nit geglabb, des ah nö nit, wö die Amerikaanar schün af Schtoanach untn gewesn sein, dia poor Kilömettr. Sei Leitzeggiarn und Tribeliarn ischtn afamol decht ze Sinna kemmen und ear hotsa schün vö woaßgöttwen derschössn, ogschtöchn oder augkänger gsechn. Sicher ischt sicher, ear hotsa mit an Loabl Bröt, an Wosser und an Schnops af sein Tennen in an Heischtöck verschteckt. Ear hot ober ah  niamatn en Dörf gfahlt, ear selber hot gemoat ze wissen, dasses Leit geit, dia di Messer wetzn gegn ihn.

Man hot asö  ollgemein gemoat, dasses di Amerikaanar  earscht treibn wearn ba ins do  mit di ihrign Negar. Dia schtechn, hots gkoaßn, olles oo ,wosn ze Wega kimmp, vö di Kitza bis ze Nedlan odr Nadlan, bis hin ze di Hiadlar af dr Schtroßa und  ins kloana Kinder viilleicht ah nö. Obr des hot niamat asöö gonz genau sogn kennen.Miar sein holt amol froah gewesn , dasses Kindrohschtechn  vö voarn eign nö nit gonz  gewiiss gewesn ischt. Obr drzwischn kimmp koas drfun vön Ooschtechn. Af Hennen  und af di Giidns Gänsa  wearnsa schiaßn,wennsa asöö a Kunter gött seechn af dr Gossa. Dr Feind, hots gkoaßn,ischt unbarmherschzig und aus, a Feind ischt asöö, dear kannt ah gor nit onderscht, ah wennar wöllt ! Iatz drhebb niamat meahr an Feind au , koa Hittlar und drinsriga Bürgarmoaschtr earscht recht  nit, noar wearschtersch seechn. Man woasses jo,wossar ondernoarscht getuun hot, dear Feind, dear groaßa,  dear gnodnlösa. Di Weiberleit vön Dörf hobn in dr Hoamlar schün weissa Leilacher heargerichtet, zen aussn hängen, ban Sölder oder ban Fenschter. Des hot bedeitet, daß mansa dergebn will und daß man anan weitern Kriagfiahrn nicht meahr intressiearscht war. Sözesogn a totala Dörfkapitulation uhna viil wenn und ober.  Sicher ischt sicher, hots  gkoaßn. Ins Kindern ischt des söwisö teppat voarkemmen, wenn di Leit iatz afamol  getun hobn,as hattnsa vön Dörf aus an Kriag ungkepp. Ach wö, koa bissl hat sella gschtimmp.Ober Hokknkreizfuhnen hobn schün olla  gkop.Des hot sein miaßn. Ba di Hokknkreizfuhnen hot man iatz amol des augflikkta Hokknkreiz meahr gaach  oargetrennt.Des ischt gschleinigar gongen, asses Augnnahn. Di  Fuhnen hobn wöll ah bissela gschössn ausgschaug, umen Hokknkreizkroas umar.Gleich gschwindd sein die Hittlarbilder verschwunddn, wös ihra gebn hot. Dörscht ischt  noar ah der Herrgött in Schtubnwinkl meahr zen Voarschein kemmen. Des hot ah fir di Amerikaanar unverfänglar ausgschaug. Man woaß jo nia !

Di Redarei iber den Kriag voar der Haustiira  ischt olleweil örgar und örgar woarn und di oltn Wetranen vön Passubio ausn earschtarn Kriag hobn a koa Fetzela meahr  af  an guatn Ausgong  gebn. Dia oltn Leter sein jo Fochleit gewesn, wos en Kriag unbelong hot , woascha wöll. Noar hots wöll miaßn asö kemmen, wiasa gsog hobn. Letza, teiflisch letza hots ausgschaug.

Af dr Schtrossa  af Sschprugga drhaus söllsdr zuagiahn, hobn di Leit gkhearscht und vön Brennar hear is  nö viil örgar, weil di Sidfront  komplett zommgebröchn ischt. Gschniibn hotts zen gonzn Ellat ah nö. Niamat söll meahr wissen, wöhin mit den gonzn Kriagsgeraffl, mit di Ponzar, mit di Schturbmgschitzza, mit dr Viearlingsflakk, mit die Autö und mit di viiln Söldotn,dia olla eingklemmp sein zwischnen Brennar und Schprugga. Dasses gött miglar ischt,dass sövl Menschn af oan Oarscht zommgedrukkt unterwegs sein miaßn, mit sövl Plunder? Wenn do iatz di Amerikaanar mit dirign Bompar kemmen  tatn und  do oolaaratn,- ho mein Gött!- ,hobnsa gsogg ,di oltn Wetranen in Dörf, noar Gnoda Gött, dörscht ischt  eppas lös !  Koa Maus kimmp do aus, ober schün  koana! Und miar? Mittlat innen! A zwercher, teiffls Huarndreeek ischter deees !!!

Nit wiag vö di ältarn Leit sein  a poor Toga dervoar  nö amol ördndlich beichtn und schpeisn gongen, firn Foll des Folles, daß mans nit iberschtiahn söllt, wos do iatz  kimmp. Gött a Massnversecharei, hots  koana gebn, des hat ih jo ols  Repflig vön Dörfmesnar jo dergneist. Weder vö di Nazi, dia ah schün longsumar fromm woarn sein, nö vö di Nichtnazi. Des war miar jo, wia gsogg, augfolln, weil Tata ols Mesnar jo an sepratn Kürchndiascht mochn hat miaßn. Hoter nit! Ba ins Kindern war a  Beichtarei mit an Schpeisngiahn zomp ar Voarausversecharei ah nö nit gongen, si hat nit griffn, weil miar hobn nö nit schpeisn giahn terffn und unar richtign Earschtkommunjon geaht do nicht. Drfir warmer unschuldiga Kinderlar woarn, wenns ins derwuschn hat a söa Pischtölnkugl oder siischt eppas ähnlichs Gfahlts, wos afs Hölz gang.Wos unschuldiga Kinder sein, hobmer  longa schün gewisst. Des warn söa holba Engelar,dia man afn Freithöf öbn en an schian Platzl begrobb, woasch wöll, mit an schian Kreizl drau, wömäglich an weisn, wiassesa gkearscht, woascha wöll. Miar hobn ober nö decht koana Engelar wearn gewellt, weil des sicher weah getun hat und weilmer zearscht decht nö schaugn hobn miaßn, wossa do iatzatl noar bold ooschpiiln wearscht, ba ins in Dörf.Ah hatt ih miar mei Schweschter gor nia ols Engela  voarschtelln gekennt. Ba miar schün eahdrar. Ober der Kriagszommbruuch ischt weitar gongen, Engela hin und Engela hear. S Versechn, di leschta Älung firsch gonza Dörf, ischt  nö nit gaach noatwendig, hot der Pforrar gsogg. Wenns war, wearschtersch schün sogn oder vö der Konzl verkindn. En di Derwoxnen hot dia Bötschoft vön Pforrar  guat getun,wennar ihnen s leschta Schtindl ausredn hot welln. Iberhaup war a sella Massnschterbarei nit gscheida gewesn, hobn di Leit ghöfft. Wear versörgatan noar des gonza Viichazuig in Dörf oder wear gangan noar ze Raumen af die Felder außn und af Zeberga augn?

A Generalabsolution hots gött  knopp voar di Isonzzoschlochtn en earschtarn Weltkriag gebn, hobn di oltn Wetranen derzählt. Dörscht sein apoor tausnd Söldotn voar an  Militärpforrar niedergeknialt  und hobn dervun di Absolution kriag, follsa weil dr Schlocht folln sölltn und in apoor Schtunddn schün voarn Trooon Göttes schtiahn wearn. Noch dr Absolution, hobn di Wetranen derzählt, ischt mit di Schnopspanzn augfohrn woarn und a jeder vö dr Söldotnmonnschft hot saufn kennen. Dees söll gegn di Ongscht ghölfn hobn, wenns  Monn gegn Monn geaht, ban Oschtechn, weil dr  groaßn Schlocht  afn Isonzo, fir Gött, Koaser unds Votrlond, wias gkoassn hot. Di Welschn  hobn en dihrign Leit ah a Absolution zuakemmen lossn und an Schnops odr an Roatwein ze saufn gebn, dassesa  a  bissela wianigar fürchtn voarn Ogschtöchn-  odr  voarn Derschössnzewearn. Desmol hats sölln ba ins firn Fiahrar sein, wias olbm gkoassn hot.

Vö selber hotsa Gött sei Donk niamat ummagebrocht in Dörf. An olter Jud, dear wos af der Flucht voar der SS  nö woadl gaach voar Kriagsendda in Dörf verschteckt gewesn ischt, ischt holt  vö selbr gschtörbn und hot dertzwegn niamatn an Verdruuss gemocht. Man hat jo nia wissen kennen. Ze verrotn, wia friagar, hottsa  a niamat meahr getraut.  Des hobn iatz di fanatigschtn Nazi verschtondn, daß man koa SS meahr en Dörf hobn will, wenn di Amerikaanar ban kemmen sein.As söll a  beriimter Dichtar gewesn sein, den man una an krischtlan Begräbnis gaach hintern Kürchturn begrobn hot, en oltn Judn. Gschtörbmda Judn  hobn gött nebndaus afn Freithöf  a Grob gkriag, weil diasn nit en dr geweichtn Earda nebn di Chrischtnmenschn  begrobn hobn wearn terffn.

Derfir hot man iatz  voarn Zommbruch en Pforrar holt  meahr eppas geglabb, weil mans decht gearn gkearscht hot, daß viileicht nö nit ollder Toga Obnd sein muaß. Ober wissen kannt man nia genau, wias in a poor Tognen oder gor Schtunddn ausschaugn wearscht , ba ins in do. Ih  selber bin miar do di längegschta Weila mit dia Ungschichter nit sicher gewesn, weil mei Schweschter, dia Pfiasl, hot mer  schtändig  „..oja, dia bringen ins  iatz olla umma  und dees tuat gonz, gonz fescht weah.. „ eingeredet. Bis ihs galign selber geglabb hun, as wenn  ihs nit selber gewisst hat. Des kun dr possiarn, wennda a Schweschter hoscht, asöa Zussl, dia di olleweil  tribeliarscht und dia dr nia vö di Sökkn geaht, weilsesa gleich fürchtet. Kriag hin, Kriag  hear!

Af amol ischt olles schtilla gewesn  umedum ummar. Dia en Dörf einquotiarschtn Wehrmochtsöldotn hobnsa ah riabig verholtn und  sie hobn eigentlich fir nicht meahr an Intressa gezoag an an Kriag und fir des, wos um si ummar possiarscht ischt. Si hobn gött ze verschtian gebn, daß mansa gonz ruig verholtn söll, noar possiarscht en wianigschtn. Und voar olln, terffn di Leit di Haustiirn jo nit zuaschperrn, weil siischt schiaßn di Amerikaanar di Tirn  und di Fenschter oanfoch ein und noar ischt glei amol oas hin, gleich wear des ischt, dia kennen do nicht. Des und nö meahrar hobn di Leit befölg. As ischt ah niamat afa Feld gongen und jo nit ze weit vön Haus wegk. Gött do oder dörscht hot man di oana oder ondriga Kuah in an Schtooll schreien gkearscht. Der  Goaßar ischt mit seir Kutta schün gschmörgatz ba Dörf dürch gfohrn. Noar hobn dia teifls Goaßa  zemindigschtns nit ah nö a Gschroa oder a Gschella unhebn gekennt. Außerdem is firn Foll, dasses Dörf vön Feind ungezundn wearscht, guat, wenn gött zemindigschtns die Goaßa  fir a bissela a Milch gerettet warn. Man hot jo wirklich nit gewisst, wos schün ze viil sein kannt,wenn asö a Amerikaanar eppas Gfahlts siicht oder  hearscht. Dia sölln glei schiaßn und gor nit longa fakkl. Wenn s Kleaschta possiarscht sölln  dia Teifl, dia vermoledeitn,  glei en gonzn Blunder unzindn.

Man hot gor nit longa ze worschtn gebraucht. Af amol hots an Tuusch getun, dear durchs gonza Tol eign ghilderscht hot, as wenns di gonza Welt derreißn tat.Jo wos ischan iatz los !? hot mansa gfrogg, wenn man nö a Schterbnswearschtl außar brocht hot. Sirena ischt ah koana meahr gongen, wia ba an Fuir, Glöggn hobn ah koana geleitet. Und nö an Tuusch und nöan  örgarn Tuusch  hots gebn. Hardigatti, hotter dees an Krawall gemocht.  Miar Kinder sein wöll gaach derhein ba Templ ins Haus und hobn ins gor nit amol ze frogn getraut. Die teitschn Söldotn, dia nö ummar gewesn sein, hobns gewisst. „Dat sind Panzergranaten, der Feind muß gleich in da Nähe des Dörfes stehen, nua Ruhe bewahren, in Bälde wird es draußen auf da Schtraße lebhaft wearden„ , hobnsa gsogg. Dia hobnsa ober guat ausgekennt.Asöö genau hobmer seltn durch di Schtubnfeschter  gschaug, noar sein mer glei meahr wegkgschprungen und meahr zuagn, bis ins Mamma hintn eign gejog hot in Schtooll en hintrigschtn Winkl. Dörscht, hotsa gsog, seitez en eahdrigschtn sicher. Wö Tata umegongen ischt , hobmer nit gschaug, ear ischt bold do gewesn und bold dörscht. Miar Kinder sein holt decht liabar um Mammen ummar getremplt, as wia Trauba, weil en Schtool hobmer ins nö meahrar gförchtn. Siischt hots olbm heargsechn, daß man an Sook völl Fleacha leichtar zommderhebb as ins. Ober iatz, ba dear Amerikaanarkemmarei seinmrar  nimmar vön Kiittl gongen. Gonz wöhl ischtan  nit gewesn. Ba sella Zuaschtända muaß man jo gallign giitzlig wearn und niamat woaß, wen man eigentlich feit sein miaßat. Hilflös bischa do.A Kotza hotsa zemindegschtns in Berg augn verdrukkn kennen oder untran Hölzmeilar eign kriachn. Ober miar Menschn?  Di Voarschrift war wöll  gewesn, dassa di Weiberleit mit di Kinder bei Gefohr in Onzug söförscht en Berg augn giahn sölltn. Dörscht war man sichrar, bis olles vörbei ischt. Di Leit sein ober liabar ba di Haiser bliibn. Di weissn Leilacher hobn di Weibrleit wöll aussngkäng, as di Ammi sechn, wia mer ins dergebn welln. As hat jo ah unfongen kennen ze brinnen oder frenda Truppn quottiarn si in di laarn Haiser ein, ungfrogg. Wia bringscha dia noar meahr außn, hot mansa gfrogg. Völleicht mit an Oscht? Hm , do schaugscha di  uun, sella war sicher nicht Gscheits gewesn, wenn in gonzn Haus di Amerikaanar oschtn ! Ober fir sella Frogn ischt koa Zeit meahr gewesn. Man hot bold amol Mötörn gkearscht, bis man eppas  gsechn hot vö außn eijar kemmen. Gonz longsum ischt a söa Panzarl derheargschlichn.Öb dear eppar umenondergschössn hot, wissat ih  nimmar, weil Mama  gsogg hot :„ Iatz seinsa do, iatz kemmensa„.Miar sein olla mitanonder  verschrekkt in an Winkl gschtondn und sein gonz kaasig gewesn. Schlogortig ischt an Autölarbm ungongen voar Tschiip sein  Keettnfohrzeiga und kleanara Laschtlar  dürchs  Dörf  getonderscht, dassder onderscht woarn ischt. Und wos ih  kemmen gsechn hun, af der Schtroßa außn sein Hennen schreiat umenondergfotterscht. Di Amerikaanar hobn an Schtaab gemocht, dassa dürchs Schtubnfenschter vällig nicht meahr gsechn hoscht. Ba an  jedn Haus nebn der  Schtroßa sein apoor schwar bewoffnta  Söldotn oargschprungen vö die Ponzarwagn oder di ondrign Autös und  sein in di Haiser eign gschtürbmd. Ba ins  isses gleicha gewesn. Mama ischt  afn Gong ausn gongen voar der Schtuba, dassa parat ischt, eppas ze sogn oder ze zoagn , wenn dia wildn Amerikaanar ins Haus eijarhupfn. Ins Kindern hotsa ungschoffn, daß mer ja nit aus der Schtuba giahn terffn.Afamol hobmer frenda Söldotn voarn insrign Haus  vö an Wogn oarschpringen gsechn dürchs Fenschter außn und miar sein ze dritt oder ze viarscht  nicht wia außngschprungen ze Mamen afn Gong. Wia der Teifl hot a Söldot di Haustira augschtoaßn und mit an Sotz ischter schün in Hausgong gschtonddn. Gleima hinter ihn sein nö a zwoa, a drei eijargschössn mit an Sotz. „ Händs ap ,Händs ap !!!!! „ hobnsa gschriirn. Mama hotsa voar ins gschtellt und miar sein gonz vertatterscht hinter iharn Kiitl gschtondn. Weil di oan Amerikaanar   mit  schuußbereitn  Gewehr oder ar groaßn Maschinenpischtöla  in  di Schtuba eigngschtürbmd sein , oder in di Kuchl oder in Godn  as wennsa do derhoama warn, hot oar vö dia Mander die gonza Hausbesetzung vö der Haustiira aus ogsichertscht.  Und wos ischt des froa Löter gewesn, a Riisa, kamm , daßar in der Haustira Plotz gkop hot und zen Teifl eign ! a richtiger Negar, a Negar, a dürch und dürch kliinschworschzer ah nö, wias olleweil gkoaßn hot. Dear frisst ins,der frisst ins iatz mit Haut und Hoor, des und nicht onderschz hobn miar Kinder iatz kemmen gsechn.  Wos willschan do, wenn a sööa  tuiflschworschzer Grampus  do schteaht afamol, mittlat af der Diila und du schteahscht do wia  ungenoglt. Mei Schweschter ischt weiß woarn ,wia di Wond, nit mol derplegget hotsa, siischt hotsa olbm  glei  rearn ungkep, wegn an niadn Dreek, dia Zussl. In dear Situation hun ih miar  ober ah glei gor nit getraut s kleaschta Krachl ze mochn. Asöö seinmer dogschtondn ,wia  a Haifela  zittrata  Leit und hobn hinter Mammen außar gschaug. Miar ischt glei s Schterbn eingfolln. Wos wearscht iatz dear Negar  mit den groaßn Helbm afn Köpf und an Gewehr, af denar a longes Messer schtekkn gkopp hot, tian mit ins ?  Und wos hoter  getuun ? Ear hot ungfongen ze lochn, wiar ins asöö doschtiahn hot gseechn. Des Gelachtriga  ischtan dürch Mork und Boan gongen, vö lauter laut und seisch, jo wia ba an ausgewoxnen Schtiar hot des ghilderscht. Ober wos nö örgar gewesn ischt  ba den sein Lochn, sei Maul ischt augongen weit und weitar, asöö a fuirroats Maul hoter augerissn  und do hot man Zända gseechn, Zända sein des gewesn, gonz weiß und groaß, a Zunga wia a Grampus. Ma hobn miar ins gförchtn und gezitterscht miaß mer hobn, daß man ins schpreissn hat miaßn. Des ischt ober nö nit olles  Fürchtlana gewesn vö den Negar. Seina Augn,seina groaßn Augn, Augn , wia Glötzzn vö ar oltn Kuah hobn gfunkklt. Weiß und schworschtz sein den seina  Glötzzn gewesn, wia ban Wölf vön Roatkäppl. Gött nit gor dassar getrenzt hot,  vö lauter  an Appetit af ins Kinder, ischt ins  virkemmen. Aus is  mit miar , bold bischa mausagogl toat, weil dear Negar wearscht ins iatz glei amol aufressn, do mittlat af der Diila hinter der Haustiira. Ear hot asöö ausgschaugg, mit sein Gelachtriga, des eahdra a Gschroa gewesn ischt. Dass miar  ober asöö a Haifele Ellad gewesn sein, desn oanfoch gfolln hot, af söa Gedankn sein miar Kinder obr nit kemmen. Hobmer ins jo schün  vön Grampus ungschissn und earscht vö den Negar, den riisign Laggl. Jo wos moatezan, wos mer  ins voar den  riisign Negar leibhoftig voar ins in Hausgong getuun hobn? Wos eppar ? Gförchtn, und noamol gförchtn. Des hot scheinbor den  kliinschworschz Hund  mit den Gewehr in der Hond und an riisign Schtoolhelbm au  gfolln. Woaß des amol, daß an sööan Negar des gött gfolln hot und daßar nit ondriga  Obsichtn hot ! mit an sellan  Maul , in den a gonzes Loabl Brööt Plotz gkop hat und Zända, Zända, oh mein Gött !

Mama hotsa ober glei derfocht gkop, wösn lochngsechn hot.Ear selber hots scheinbor gemörkt, wörum miar Kinder ins voar ihn gor asöö fürchtn. Ear hot Mamen gedeitet schtilla ze sein und in die Schuba eign zegiahn, derweil di ondrign Söldotn firsch earschta amol des Haus noch Feindn ogsuacht hobn. Mei liaber, do sein di Tirn öbn vö di Kummern augschtoaßn woarn, daß gött olles asöö geklaaperscht hot. Noar ischt der gonza  Trupp in Tennen augn gschtürbmd und hot mitn augepflonztn Bajonett in di Heiheifn eigngschtoaßn.Wennsa do oas verschtekkt gkop hat, dear war komplett ogemetzgerscht  woarn. Di amerikaanischn Kriagar hobn ober koana Teitschn meahr ba ins gfunddn. Dia sein schün dervoar  in an onderschz Oarscht hingongen. Ih hun nit gewisst, wösa hin sein. Völleicht af an Sommelplotz in der Nächnd ,daßa gfongen genommen wearn kennen una viil Umschtända. Des ischt ins ah gleich gewesn, ins  hobn dia Söldotn  geroacht. Mama hot nochn  earschtn Schrekkn ober decht glei meahr a bissl an Furbm eign gebrocht in des gonza Fuahrwerch. Sie hot ins gsogg, dass mer in der Schtuba bleibn sölln, noar tian ins dia frendn Söldotn schün nicht. Si selber ischt en di Söldotn schtaata nochgongen. Firn Foll, daßa eppas wissen hatn welln, hatsns kennen deitn oder verteitschn. Dia Mander hobn jo koan verschtändlan Brökkn Teitsch verschtonddn, woascha wöll. Komisch hobn dia groaßn Laggl schün ausgschaug in insrign Haus mit di groaßn Stohlhelbmder au. Vällig ba ar niadn Tirschtök seinsa öbn ungschprungen, weil ba ins derhoama  Tirn und Reima eahdrar a bissela nidrigar gewesn sein. Des hot noar meahr am  Pumprar getun, wenn a Amerikaanar mit sein Schtohlhelbm und sein Grindd an an Tirschtök ungschprungen ischt. Asö is decht zuagongen, wö der Kriag afamol mittlat af der Dila in insrign Haus sein Enda entgegnd gongen ischt. Miar Kinder sein holt amol dertatterscht innen gebliibn in der Schtuba, weils in und ums Haus ummar zuagongen ischt, daß man vällig  türbmeg woarn ischt, vö lauter as di Amerikaanar ban Kriagfiahrn  nö woadl an Geneat gkop hobn.

Dear earschta Surbm ischt gött sei Donk holbwegs giatlar vörbeigongen und man hot ins nö nit glei derschössn, wia mer zearscht befirchtet hobn. As hot ah asöö heargsechn, as wenn di Amerikaanar fir zearschtn nö eppas gscheidarsch ze tian hattn und eigentlich hats nit dernoch ausgschaug , daßa  schtantabee an Haufn Leit derschiaßn mechtn. Ober man woaß jo nia. Derfir sein miar iatz derfir schün a bissela kattölisch woarn und hobn ins außn af der Schtroßa bessar augepasst. Ischt ah guat gewesn, weil di Ami sein mit dihrign Autös durchs Dörf gschössn, wia di Noorn. Di jungen Ammi seinder schün ah  wilda Hundda gewesn.Wennsa mit di Tschiip durchs Dörf gedonderscht sein, hot man gemoat ,iatz und iatz würfts oan in hoachn Bögn außn vön Autö.Ober na, ihnen hots gfolln und Kaugummikuijen odersch Zigrettnraachn hobnsa deretzwegn nit augkearscht. En Tschiggam, af den miarsch schpater asöö ogsechn gkop hobn, den hobnsa  in söa Plattlar in ar Montur tascha innen mitgkop. Geracht hobnsa ah as wia di Komina und die Zigrettn hobnsnen mit Zndhälzlar ungezuntn,dias oanfoch iber die Schuachsööln zen Brinnen gebrocht hobn. Di Mander vön Dörf  hobn schün neidig zuagschaug, wos di Amerikaanar olles ze raachn gkop hobn. Geitig sein di Ammis mitn Tschiggam und di Zigrettn nit gewesn, des hat man nit behaupn kennen. Si hobn do und dörscht mit di Einheimischn getolt. Zearscht hot mansa nit gor asöö zuzegreifn getraut, sein jo di Feinda, hot man gsogg. Nicht wegn den, ober di Amerikaanar  hobn miaßn unfongen Ördnung ze mochn und si selber einzerichtn, weil derseider assa ba ins in Dorf sein, hots gkoaßn,  ischt  der Kriag aus. En Leitnen ischt a Schtoan vön  Herschzn gfolln,weil di greaschtn Ängschta vörbei sein und ah niamat meahr folln braucht. Um di Gfongenen, verwundetn Söldotn in Russlond und di Vermisstn und ah um die Bevälkerung in den derpomptn Schädtn hot mansa nö groaßa Sörgn gemocht. Man ischt ah teiflisch froah gewesn, dass der Russ ba ins nit einmoschiearscht ischt, weil des sein gonz wilda Hundda, hots gkoaßn.

Desmol hobn miar  derhoama ols Kürchmesnar ober  fir an Endsieg nit di gonzn Glöggn leitn miaßn, as wia ba di groaßn Siiga vön Hittlar. As ischt fir ins koa Sieg gewesn desmol, söndern a Niederloga, dia di Nazi wekkgepuzzt hot.Wear woaß , öbs en di Ammi iberhaup gfolln hat des Geleita. Obgsechn drfun, dasses ah gor nit verschtondn hatn, weil sie sein jo söwiesö nit kathölisch gewesn. Die Glöggn, hobn die Leit gsogg, leitn gött in kathölischa Kürchn, wennsa gött nit fir die Kanonen vön Hittlar eingschmölzn woarn sein. Die Ammi hobn ober glei ungfongen an Ördniga ze mochn mit  di Zuaschtaända in Dörf und ondernoarscht ah. Die teitschn Söldotn, söweit nö ihra dogebliibn sein, hobnsa gfongen genommen. Die  Teitschn  hobnsa miaßn afn Dörfploz zommschtelln in an Kroas. Dörscht hobn di Ammi olla Teischn ogfloacht und di Uhrn wekkgenommen. A poor Ammi hobn Uhrn af ihra Arbm gkop bis ibern Ellbögn augn. Die gierigschtn vö di Dörflar sein außn um den Gfongenenkroas ummargschlichn und hobn um an Uhra gfechtet. Wenns koa Ammi gsechn hot, noar hobn Gfongenda schün hoamlar an Orbmbonduhra  hintern geroacht. Patsch wegk issa gewesn und in Dörf hobn meahr a poor Leit an Uhra gkop,diasa  nia meahr heargebn hobn. Miar Kinder hobn ins derfir iber des  teitscha Schturbmbööt voarn insrign Haus heargemocht. Iatz, wö koa Teitscher und koa Ammi meahr an Auga drau gkop hot, hobmer ins in des Bööt  ze schteign getraut.Ih hun holt an Hummer derwuschn, dear nö do gewesn ischt untran Siitz innen. Olles hobmer jo ah nit gewisst, fir wos des Zuig ischt,ober öffnesichtlich sein miar nit di Earschtn gewesn in den Bööt. As sein  Kischtn innen gelegn, dia schün augebröchn woarn sein. Mei Bruader hot ah nicht meahr gfundn, noar hotern a Messer genommen und hot oanfoch en Bremsschlauch , ansöan zwoametrign an gummatn , vön Schturbmbööt oargschniitn.Den hot Mamma guat brauchn kennen  firsch Wossereinloatn ins  Grantl vö der Wosserpipa zen Hearscht ummen innen  in der Kuchl. Inseroas hot jo nö nia an Schlauch gsechn gkop, noar woascha wöll, wos des fir a Hetz gewesn ischt, wenn miar dermit umenondergetutet hobn außn af der Schtroßa. A bissela an Kriagsgewinn  hots  fir ins Kinder wöll ah vertrogn. Firsch earschta, af den Schrekkn augn.

Di Amerikaanar hobn galign amol asö longsum di  erbeitetn Wehrmochtsfohrzeiga wegkfiahrn lossn. Des hot ins Kindern holt amol gor nit gepasst, weil in der leschtn Zeit hobn dia Autös niamatn gekearscht und miar sein drau umenonder geriitn as wia di Teifl.Unschtelln hobmer nit ollzeviil gekennt, weil in koan Autö meahr a Träpfl Benzin  oder gor a Munition innen gewesn ischt,wos mit oan Woarscht gfahrlar sein hat kennen. Die Bremsn hobmer  jo eh nit ungriffn. Ober asöö geahts holt zua, kamm kenscha di iber eppas aus,  noar nemmensedersch wekk.S Schiaßglump hobn di Ammi ober glei, wösa es Dörf gschtürbmt hobn , eingsammlt. Di Gewehra sein olla ibran groaßn Stoan mittlat en Dörfplotz ogschlogn woarn. Gschnochz, en Tog dervoarschesa  ogschlogn hobn , sein di Gewehra zommgschtellt woarn und nit gor asöö guat bewocht gewesn. Dö hots Leit  gebn vön Dörf , diadn des oan oder ondriga Gewehrl, ah Maschinengewehrder, hoamlar af di Seita getun hobn. Man hot nia gewisst, wenn man an sellan guatn Schtuzzn firsch Wildern brauchat. Munition  drfir hots di längeschta Zeit voar di Ammi in Hilla und Filla gebn. Guat verraumen hots holt gkoaßn, weil di Ammerikaanar hobn verlautn lossn, dassa aniadn derschiaßn, dear die seinign Woffn nit ogeit, bis ze den und den Tog.Ban Nochborn entn hobn di Kinder an  ongeblichn Follschürbm audertriib, dear in Wirklichkeit a groaßes Tarnnetz  mit söan gflöchtnen Maschnzuig gewesn ischt. Miar hobnen holt fir an Follschürbm ungschaug und  hobns Follschürbmschpringen  in Tennen vö der Liitza oar af an Heihaufn schneidig probierarscht .As hot nit gor asöö guat funktioniarscht, vö an Ofochn in der Luft weit und broat koa Reda. Dear Plunder ischt ins nit richtig augongen, wia mair verschtonddn hobn. Die Londungen sein oan ums ondriga Mol nit unproblematisch gewesn. Ins hotts meischtns afn Orsch augkaut afn Tennenbödn aruntn. Wennmer do koan Heihafn gemocht gkop hattn, noar moan ih , warsch gfahlt gewesn mit dinsrign Haxn.Miar hobns ober decht öftar probiearscht um ze sechn,öb dear Follschürbm, des Luader, nit decht amo richtig augang. Ear hots ober nit getun, bis man ins  des Heislzuig wegkgenommen hot.

Nö letzar as wia ins mitn  Follschürbmschpringen isses en di Dörfnazi gongen. Denen, hotts gkoaßn, geahts iatz ba di Amerikaanar anen Krogn. Ba anettlanen warsch vö dia Natzi warsch en on oder ondrign in Dörf wöll ah gleich gewesn, wos man asö ondeitungweisa leitn gkearscht hot. Di Ammi hobn bold amol gewisst,wear Nazi ischt und wear nit und wear di glianigschtn Nazi gewesn sein, di gonza Zeit hear. Di Iblschtn  vö di Ibereifrign hobnsa  kurschzer Hond zommgepokkt und eingschperrscht in Schualkötter untn in Schualhauskellder, weil auswärschts ischt ongeblich koa  Tschumpes meahr frei gewesn. Do sölls groaßa Zittern ungongen sein, hot man gkearscht, weil dia Ammi, dia Hundda, hobn  en di  Eingschpörschtn ze verschtian gebn, nit asö direkt gsogg, dassa olla in der näkschten Zeit asöö voarzua augkängg wearn. Die Hinrichtungen wearn in Amerika entn in der Regl zeitig gschmörgaz voargenommen und  knopp dervoar kriagat nö a jeder,dens auknipfn, a Henkarschmolzeit, hobn di Wochmonnschoftn en die Eingschpörschtn ze verschtian gebn. Weil  niamat en Dörf a Woarscht amerikaanisch verschtonddn hot, ischt des Gereda nö örgar augenommen woarn. Totsächlar sein öftar gonz zeitig gschmörgaz Ammisöldotn mit an Essn in Kötter ognkemmen ze di Nazi. Dia hobn natirlich ihr leschtz Schtindl kemmen gsechn und des nit gött oamol. Di Ammi hobnsa  ober gött asöö a Hetz draus gemocht. Groaßes Mitleid hot ober niamat gkop mitn Bürgarmoaschter,den dia Ammi mit nö apoor ondriga Nazi gallign wegkbrocht hobn fir an Prözess oder zeder Entnazifiierung, wias gkoßn hot. Ear  selber ischt längear eingschpörrscht woarn.  Di ondrign Nazi hobn di Amerikaanar asöö voarzua  olla ausgelot  vön Kellder in der Schuala. Iatz hots Schaamen  ungfongen  ba viil vö di verloatetn ,unbedeitendn Nazi. Wear hattan ah schün jemols gerechnt, daß dia Hittlarei asö in di Hösa giahn kannt. Ischt hintnoch wöll ah leichtar gsogg gewesn ,as wia voarhear richtig verschtonddn. Do und dörscht sein sicher a poor Orechnungen foal gewesn und  ah voargnommen woarn, dia wöll eadrar privater as wia pölitischer Natur gewesn sein. Sella Unterschiida hobn ober gött  di Derwoxnen  en Dörf gemocht. Ins Kindern sein Nazi und Nichtnazi gleich wiag ungelegn gewesn. Ze wos ah, miar hattns jo decht nit verschtonddn. Fir ins ischt a jeder an Orschlöch gewesn, dear ins amol gschumpfn oder gor a Köpfnussa gebn hot.  Di  meahrarn nö nit gonz  Ehemolgn hobnsa  zeruggagkoltn. As hot ober ah ihra gebn, dia getun hobn , as warnsa nia a Nazi gewesn und  si hobnsa völl mißverschtondn gfiilt. In der iabedern Weisa ischt des en Leitnen en Dörf  decht eadrar gleich gewesn, öb oas  holt ah a Nazi gewesn ischt oder nit. Haupsoch sie sein  iatz meahr der Sunntigs in die Kürcha gongen. S Kürchagiahn ischt olbm nö nutzlar gewesn, weil des hots jo gezoag, daß der Mensch onschtändig ischt und eigntlich nia eppas Gawaches ungschtellt hot. S Schpeisngian, oder bessar gsogg s Höschtnfressn, hot niamatn gschodet. Gött die Amerikaanar hobn den Zauber nia richtig verschtonddn, sie hobnsa  dia poor kloan Nazi decht außargfischt, do hat ah koa Kürchnbonk  gkölfn.

Nebnen Nazifochn, die Teitschn gfongen ze nemmen, teitscha, ummarwschtianata Miltärforzeiga ze verplindern und Wehrmochtsgewehra ohzeschlogn hobn di Ammi nö groaßa Hausdürschsuachungen gemocht. Aniads Haus ischt  äftar drunkemmen. Ze older earschtn hobnsa ober Ausgongsschpörrn vö gschnochz bis gschmörgaz ongeördnet. Wear do  af  der Schtroßa  gsechn waerscht , hobnsa ungschlogn, wearscht   söförscht derschössn. Si hobn olla Gasslar und Ausgänga vön Dörf schorf   bewocht. Di zuarschleichatn Hoamkeahrar hobnsa ober a biisela bessar ausgekennt, wias nachnt ban Dörf ummar  miglar ischt  hoam ze schleichn. Di Hoamkeahrar, denens miglar gewesn ischt  vön Baras ze flichtn, dia sein  holt  ba Nocht kemmen. Ober nö longa nit olla, weil viil sein woas Gött wö gfongen genommen woarn oder gor vermisst gewesn. Oan  Hoamkeahrar is  holt ah gelungen vö weit hear ze flichtn noar hotn oas  vön Dörf glott ba di Ammi ungezoag. Ober dia hobnen derhoama nit gfunddn, weilar gaach en Komin augngschlöffn  ischt, wö die Ammi an die Haustiira ugngetremplt sein. Dernoch hotn sei Weibes  guat verschtekkt und hotn olleweil eppas zen Essn gebrocht.Di Amerikaanar hobns ober nit asö schorf getriibn , wia di Geschtapo vö  die Nazi, dia ba sö eppas die Sippnhoftung ungewendet hot, wennar a Söldot durch di Maschn gongen ischt. Des ischt nicht  onderschz gewesn as wia, kimmp der Gsuchta nit glei vö selber, noar nemmer ins holt an ondrign vö der nachnschtn  Verwondschoft, den hobmer jo söwiesö schün ba der Hond, öb des a Voter, a Bruader oder an Onkl ischt, ischt gkupft wia gschprungen gewesn. Germanischa Sippnhoftung ischt des gewesn. Hotsa der Gsuchta noar zwongsleifig  meahr ze der Wehrmocht  gschtellt, noar hotter nimmar longa die Schtrofkompanie iberlebb,wennsn nit glei ibern Haufn geknollt hobn. Asö weit hobns di Ammi nit getriibn, wennen a titscher  Söldot amol dürch di Maschn gongen ischt.

Firsch Ördnung mochn hobn di Amerikaanar ober glei an ondrign Bürgarmoaschter gebraucht, weil der olta ischtn Null und Nicht meahr  gewesn, den hobnsa jo, woascha wöll, eingschperrscht. Do hobnsesa holt an söan oltn, unverdächtign Sippnhoftar genommen zen Aufbau vö ar nuijen Verwoltung en Dörf. Unhilflar ischt des zugongen, weil koa Schwonz en Dörf oa Woarscht Englisch verschtonddn hot, ober di Ammi hobn an Burgarmasterr,wias gsogg hobn, gfundn. Den hobnsa öftar af an Tschipp durch di Gegnd gfiahrscht, dasses gött asö gschtaapet hot. Do ister dehingongen , mei liaber, iber Feldwega und Schtoader, wennsa glei en iharign Burgarmasterr ze eppan gebraucht hobn. Öb der Burgarmasterr  af an Feld außn ban Mahn gewesn ischt oder ban Auzoadl oder Auschtiifl, des ischt fir di Ammi gleich gewesn. Wennsn gebraucht hobn ,hobnsn ghölt, vö woaß wöhear.Gött afs Bergmohd augn seinsa nö nit mit an Tschipp derhaukemmen. Ah mit diea riesign Mötörräder  nit. Noar ischt zompn  Burgarmasterr a Palaver lösgongen um woas gött wos, wos meischtens eh niamat gebraucht hot, weil di Ammi hobn in der earschtn Zeit gött getun, wossa welln hobn.Öft hotsesa gschterarscht, daß di Baurn ba der Schtroßa es Viicha gschmörgaz und gschnochz ze di Brunnen getriibn hobn ze Tränkn oder gor  wenn die Goaßa gschmörgatz dürchs Dörf gfiahrscht woarn sein vö söan Buabn. Des Viichakunter ischtnen en Weg gewesn, wennsa mit die iharign Tschipps dürchs Dörf gschössn sein wia die Wildliga. Do hobnsa ober di Rechnung una di Baurn gemocht, weil dia hobn schün mitgkriag, dass ba die Amerikaanar nit asö hoaß gessn wearscht, as gköcht. Dia hobnen holt noar di ältigschtn Schtoolkiah af di Schtroßa getriibn, dia ums Verrekkn koa Schriitl gschleinigar getun hattn ,assa olbm getun hobn, daß di Ammi jo nit mit dihrign Fohrzeiga ums Orscholekkn  weitarkemmen sein. S  gleicha is gewesn ban Fuahrwerchn di Schtroßa  dürchs Dörf derhaus und derhein. Bissa mit an Heifuahder, an Miischtwogn oder an Gröttn weit genuag af di Seita derkemmen bischt, hot a Ewigkeit gebraucht. Af der ondrign Seita hobn ober dia jungen, luschtign Ammisöldotn hintran Lenkradl ah a Gauda gkop , wennsa a sö a Paarl Viicher in an Jöch wilda dermocht hobn. Do hobn noar meahr af der ondrign Seita die Baurn gfluacht. Die Ammi sein derbei gonz logger gebliibn ba söan Verkearschtproblem , hobnen Tschiggam gekuit  und hobn getutet, dasses gött asö gschepperscht hot und sein afs Gas gschtiign, as miaßatnsa mitn ihrign Grottn an Hupf tian. Bisa Viicha und Leit en Dörf an di Ammi geweht hobn , hot a Wiag gedaurscht,woascha wööl, weil friagar ischt aussern Pöschtauto oder an  Schnattrar jo koa mötörisiarschts Fohrzuig durchs Dörf gfohrn und dörscht seinmiar Kinder schün ze schaugn gschprungen. 

Letz isses holt iatz ba der  Besotzung  en di Nazi gongen. Dia hobn miaßn mit an groaßn Hölözponzn af an Gschtella mit Radlar  ba an schian Wetter  di Dörfschtroßa au und niider fohrn und di Schtroßa mit Wosser schrizzn. Ban insrign Dörfbrunnen hobnsa miaßn Wosser aufilln in den Ponzn, dear eigentlich an oltr Biearponzn gewesn ischt, asöa greaßardr. Do  hobn a zwo a drei Oltnazi  voarn gezöchn und af der Seita a zwoa gschöbn und meischtns hot a saggrisch glianigs Dörfnaziweibes  hintn ban Ponznzopfnlöch  a Breett zuagn hebn miaßn, dasses Wosser  schianar verschprengg  woarn ischt. Dia hotter villeicht an unwillign Grindd augschtellt, ba dear Orbat. Siischt hobn gött si olbm ondriga Leit gekarniflt oder tribeliearscht, wö di Nazi nös Sogn gkop hobn. Des  unnitzlana Schtroßaschprengen ischt fir ins Kinder a Hetz gewesn, do seinmer wöll miitgschprungen ze schaugn und ze schreien „ die Naziponzn  kemmen“. Und wiasa di Oltnazi gschaamp hobn, dassa asö eppas  Gschamigs voar olla Leit tian hobn miaßn. Hinter den  Wosserponzn sein sauber aussargeputzta amerikaanischa Öffeziara  mit  gewixta Schuacha und  an schneidign Schiffl afn Köpf öbn miitmaschiearscht und hobn drau gschaugg, dass voar ihnen di Schtroßa jo nit schtaapig ischt, weil drekkig wearn, hots heargsechn ba dia Mander,  hots nit vertrogn. Ondriga Nazi hobn voar den Wosserponzn nö miaßn mit Reiserbesn di greaschtn Mischtplarrn oder Goaßgaagl wegkkehrn. Gewehnlich ischt ba ins en Dörf di Schtroßa ober gött voar ar  Kürchnprözession gekehrscht woarn. Wear omol gsechn hot, wos  di Goaßkutta gschmörgatz dürchs Dörf froa  Gagelarie  ungerichtet hot, dear woaß , wos des froa Gegralla gewesn ischt, des di Oltnazi den amerikaanischn  Siegarn voar di Fiaßa wekraumen hobn miaßn. A söa Ponznprözession hots  schpatar gallign ober decht nimmar olla Toga gebn, gött weilnweis, biss des Ponzngfahrschtella voarzua gonz verschwundn ischtr. Eppar hots noar en Boch ogngewörfn, wös nö a poor Johr gelen ischt.

Ins Kindern ischt longsum schün a eppas eingfolln mit di Ammis, wö mer amol di earschta Ongscht iberschtonddn gkop hobn.Ober noar sein miar iber si heargfolln, aniads  Kind iber oan Ammi, wennar derwuschn woarn ischt af der Gossa. Des hot denen zearscht gfolln,bissa glei amol draukemmen sein, af wossesa do eingelossn hobn.   Dia sein nimmar sicher gewesn vö ins Frischliga. Bsundersch hobmersch af an frischn Kuijgummi , den Tschiggam , ogsechn gkop, weil dear ischt um Haiser bessar gewesn ze  kuijen as wia des hörschta Baamlörgat, des mer ins  en Wold öbn vö di Baama oargschlogn hobn. Und  gekuijt hobmer viil, wenns ins ausgongen ischt. Wenn der „meiniga Ammi oder Boj „  , wia merscha ins eingetoalt hobn, koa frisches Tschiggamblattl gkop hot , noar hoter miaßn a Drumm vö den heargebn, desar in Maul gkop hot.  Gött Negar hots koar sein derfn,weil vö denen hobnmer ins gförchtn, ungschaug hobmerscha schün die Negar, bissa vällig dürchlat gewesn sein, völauter glötzn. Meischtns hobns  die weißn Ammi ah getun en Tschiggam ze toaln mit ins.Noar seinmer a Drimml mitgongen und hobn gleich gekuijt,  wia der Ammi. Des hotn noar gfolln. Mitn Redn hobmer ober Pröblema gkop,weilmer des lullata  amerikaanischa Gereda nit zommbrocht  geschweiga denn verschtonddn hobn . A poor Brökkn sein ins ober decht hongen bliibn. Ma, hobn dia jungen Söldotn gelocht, wennmer amerikaanisch mit ihnen geredet  hobn. Di Söldotn sein netta Burschn gewesn, sie hobn meischntns an Bleedsinn gemocht und hobn nit viil gsogg, wennmern läschtig gewesn sein. Heargschlogn hot mih holt amol kaor. Wos oder wiases mit di Dörfmadlar gkop hobn, woascha wöll, hobn miar nit asö genau derfrogg oder gewisst. Unter Togs ischt in Dörf  vö die Madlar jo söwiasö nia gschtuadlt woarn, ah friagar nit. Und  siischt hattns miar  Frischliga jo ah nit dergneist, wos nachtens  asö possiarscht ischt en Dörf, miar hobn jo miaßn schloffn giahn,wenns dunkl gewesn ischt. Außerdem ischt jo die längegschta Zeit   an Ausgeahverböt  aufrecht ge bliibn.

En Unfong hobn di Ammi a Verböt gkop, dassesa mit der einhoamischn Bevälkerung verbriadern. Mei Schweschter und ih  und ondriga Kinder ah, hobn ins , wia gsogg, eh  nit glei verbriaderscht, miar hobn dia Söldotn gonz oanfoch mittlat af der Schtroßa ogfloacht umman Tschiggam. Noch an Geld  hobmer nia gfrogg, weil des war ins ah ze seisch gewesn, miar hobn jo gött gewisst, wia a Mark oder Pfenniga ausschaiugn.S Pfennigasommel hot longsum augkearscht, weil mit den Geld hots eppas gkop,du hoscht nicht meahr Gscheids gkriag derfir. Koa Schtöllwerk und ah koana Zuggerlar, sella poppata. Zigrettn hobmern  ah koana ogebettlt en dia Ammi. Man hot schün atiabndamol gsechn , wia a einheimischer Löter hoamlar a Zigretta genommen hot, wennensa an Ammi ungebötn hot. Des warn holt ondriga Zigrettn ,as wia dia mitn Reichstewaag  Selbergewuzltn, hot Tata olbm gsogg , wennar an amerikaanischa audertriibn hot. Jo s Raachzuig hot an bsundern Wearscht gkop, dozumol.

Asö longsum hobnsa di Leit en Dörf und di Ammi schün ananonder gewäht. Richtig unausschteahlar is eigentlich zwischn die iabedern nia zuagongen. Di Ammisöldotn sein froah gewesn, daß fir si der Kriag aus gewesn ischt und di Einheimischn, daß der Zommbruch do en Dörf nit ze an greaßarn Unfurbm gfiahrscht hot und daß man mitn Viicha meahr fuarwerchn hot kennen af die Felder außn. Di Ammi sein in di Goschtheiser einquotiarscht gewesn, wösa noar holt rundumedum  an Bledsinn gemocht hobn. Volleboll hobnsa gschpiilt iber a grfoaßes Netz mittlat iber di Schtroßa driiber. Wenn noar meahr a Baur derhearkemmen ischt in Summer mit an Fiaderl Hei, noar hobnsesa a Hetz gemocht. Si hattn jo sogn kennen „ Stop„ und du warscht noar gschtonddn und hascht gleich bled gschaug as wia di Kiah en Hoarnjöch voarn drun. Ober na, do sein af der iabedern Seita vö der Schtroßa  Ammi afan Hausdoch öbn gkökkt und hobn mit an longen  Soalela, an dikkarn, des Vollebollnetz in di Heacha gezöchn. Noar hot der Baur mitn Fuahrwerch kennen untn dürchfohrn. A Gschroa hobnsa holt gemocht, wenn der Fuahrmonn a Weibes oder gor a Madl gewesn ischt. In ihrign Ibermuat seinsa noar vön Doch oder an heacharn Fenschter afs Heifiaderl oargschprungen. Zearscht hobnsesa miaßn earscht drun gewähn, daß af an niadn Heifiaderl öbn au a Wiisabam ischt, den man nit glei gsechn hot. Mit an sellan Hölzbam hot man s Fiaderl gebundn. Do hobnen  zearscht amol di earschtn amerikaanischn Heihupfar teiflisch en Orsch ungschlogn. Des ischter viileicht a Gfarschtl gewesn, wenn  oas mit an Heifisaderl und an Haufn Ammisöldotn  öbn au a Drum der Schtroßa noch  derhingfohrn ischt. Di Kiah en Jöcha hobnsa do nia gscheida ausgekennt. Earscht s Ohschteign vö den Heifiaderl ischter a Fuahrwerch gewesn. Di oan  Söldotn sein oargerödlt, di ondrign oargschprungen  mit an Gelachtiriga, as warns Lausbuabn gewesn. Noar seinsa meahr Vollebollschpiiln gongen, bis es näkschta  Heifiaderl des Weges kemmen ischt. Asö is zuagongen atiabndamol an gonzn Nommetog, wenn afn Feldern  außn a Hagar gewesn ischt. Wenn a Baur nö a zwoa a drei Heifiaderlar zommgkängg gkop hot, noar hots schün kennen possiarn ,daßar a holba Kompani Ammisöldotn a poor hunderscht Meter mitgfiahrscht hot.Wos ischt en Leitnen onderschz ibrig gebliibn as mitzelochn. Nit seltn hobn di Ammi en Baurn a poor Zigrettn gschenkt, firsch Auhökknterffn.

Di bessarn Öffeziara vö di Ammi hobn an groaßn Wearscht drau gelegg, dassa saubera Monturn unhobn. Do seinsa ze di Weiberleit en Dörf gongen und hobnsa  gebettlt, daßn di Gewanter putzn und beegl. Do ischt holt ah oar ze inser Mammen kemmen, weilarscha ban Brunnen außn gsechn hot ban Waschaschwenzn. Jo, hotsa gsogg, ear muaßar ober a Soafa bringen, weil a sellana hotsa koana  und mit ar Ascha kannt man asöa  Uniförbm nit gscheida waschn.  Bissa den  Ammi amol  derverteitscht  hot, wossa mitar Soafa  moat, des hot gedaurscht. „ A Soup „  hoter gelocht, bissarsch endlich dergneist hot, wossa brauchat. Ear hotar noar ah oana  brocht,  a bissl asöa schmekkata. Soafa hosche jo ba di Nazi koana kriag und glei nochn  Kriag earscht recht koana. Sie hat holt aolbm oana gebraucht fir ins Haufn Kindern des Gewondzuig ze waschn. Der Ammiöffeziar  ischt glott öftar mit ar teiflischn Schtuk Soafa kemmen. „ Das Soup „ ,hoter gsogg und hotarscha onschtondlös gebn. Öffnsichtlich hotsn die Uniförbm ördntlich  hearderrichtet.   „ Aha, jo, das Soup „ hot Mamma gsogg, wösesa amol gerochn gkop hot. Noar hotsn den Blunder gewascht und di Montur gebeglt. Des ischtn recht gewesn und gfolln hotsnsa ah sei Montur,daß ear meahr der schneidiga Bursch sein hot kennen.Ear ischt asö olla vierschzechn Toga kemmen mit an Pakkl Wascha und Mamma hot olleweil meahrar Soup derfun  verlong. Gallign hotrar decht ze verschtian gebn, dassn foscht ze viil Soup verbraucht. Des keahrscht holt amol asö, des brauchts, hotsn gedeitet, wenn ear schün a schiana Uniförbm braucht, noar braucht si holt amol genuag Soup. Mit den Gschäftl hotsa Mamma  di noatwendiga Soafa verschofft, diasa ah fir ins olla gebraucht hot.

Söa kloana Voarschtelar hot mansa in gonzn Dörf gallign mit di Amerikaanar olleweil verschoffn kennen. Miar Kinder hobn des ah recht ördentlich ausgenutzt. Zearscht is der Tschiggam gewesn, noar sein di Zuggerlar derzuakemmen und gallign di Tschuglat oder a Konservntöösa. Asö sein di Ammi siischt koana loadn gewesn, si hobn Ibermuat getriibn und sein löggrar woarn,wö noar amol der Kriag schün a poor Wöchn vörbei gewesn ischt.Do hot ins Mama, zwoa Schweschtern und mi, af Schtoanach gian lossn ze ar Verwonddn, dear miar a bissela eppas zen Essn mitgenommen hobn. Af Schtoanach untn ischt viil hin gewesn vö di Bompn .Miar sein  en Bochweg noch af Schtoanach gongen. Di älteschta Schweschter hotsaa ausgekennt, weilsa friagar schün dörscht gewesn ischt. Wö mer noar af Schtonach kemmen sein, mei Liaber, hots do ausgschaug, wö friagar Heiser gschtonddn sein, hot man  riisiga Lächer gsechn. Wega sein gfllikkt gewesn und Bruggn sein gött mit mit Bama und Breeter  gerichtet waorn. Voar Schtoanach sein a Haufn amerikaanischa Autö in an groaßn Feld innen gschtonddn und Zelta und  Feldkuchl. Do ischter a Gschroa gewesn und a Gewimml vö Negar und Weissa, a Kemmen und Fohrn vö di groaßn Militärloschtautö. Kanonen sein ummargschtonddn, Flakk, Ponzar und Tschiips jeda Menga. A Heerloger holt. Do hobmer völleicht gegofft und Fingernägl gekujt! Mei Schweschter, dia Teasa, hot schün meahr Ongscht gkop, dass di Ammi villeicht drschiaßn kanntn. Zearschtn hottsa  geplegget, dassa mitgiahn kun. Ober af ins hot niamat achta gebn und gschössn hot ah niamat. Miar sein schün  nit zeweit zuagn gongen. Ba der Tant af Schtoanach hobmer dia poor Lebnsmittl  vö derhoama ogebn und hobn derfir an Kaukau gkriag. An sellan hobn miar jo nit gekennt, woasha wöll, ober gschmekkt hoter ins wöll ördentlich. Den hot der Bua vö der Tant vö di Ammi gkriag. Noar hotsa  ins di Schadn af Schtonach gezoag.  Wö mer des gsechn hobn, noar hobmer verschtonddn, wörum voar di groaßn Bompnnongriffa af den Oarscht di Schtoanicharinnen mit dihrign Kinder ze ins ins Dörf auargflichtet sein ba jedn Wind und Weeter. Do hascha jo miaßn  hin sein, wenndi do asöa Bompa derwuschn hat. Miar sein unter der Bohn dürchgongen mit der Tant und derhau afn Kalvarienberg. Dörscht sein derfezzta Kürchnfuhnen gkongen, des ischt ins unhoamlar firkemmen und wenn man af Schtoanach oargschaug hot, rund umedum Bompntrichtar, hiniga Heiser oder ogedekkta Dochschtiahla. Di Eisnbohngeleisa hot man meahr  asö iberhaps heargerichtet gkop. As ischt noar  zuafällig a Loschtzug vö Italian außer  untn ban Kalvarienberg vörbeigfohrn. Und wos hoter drau  gkop? Nicht as gfongenda, teitscha Söldotn vö  Italian außar, hot ins di Tant gsogg.Weil a schiar sunniger Tog gewesn ischt, hobnsa di Gfongenen, söweits gongen ischt, af die öffnen Waggonder in di Sunna gelegg oder gkökkt und si hobn ins auargewunkn. Di amerikaaischn Wochn sein schwarbewoffnd af a poor Waggons miitgfohrn und hobn asö getun, asöbsa nit ze dear Reisagsellschoft derzuagkearn tatn. Di Tant hot ins des olles erklearscht, wos do possiarscht und daß des af Schtoanach öftar ze sechn war.Wö miar drei noar des Wunder ogkemmen sein af Schtoanach untn, noar sein miar meahr gearn ze ins ins Dörf auar gongen und hobn amol derzählt, wos miar do untn gsechn hobn.Di meischtn Leit, denen miar des derzählt hobn, hots heargsechn, hobn des olles schün voar ins gewisst.

Di Zeitn mit di Amerikaanar  ba ins do en Dörf sölln ah bold verbei sein, hots gegnen Hörbescht hin gkoaßn, weil dia miaßn in an ondrerschts Oarscht hin velegg wearn. Iatz, wö miar Kinder schün dinsrign Freinda gkop hobn unter di Ammi. Zins sölln die Fronzösn kemmen. Wear des  war, hobn miar Kinder nit gewisst. Fir ins ischt a Fronzöös ah Fronzöös gewesn, a söa verschtellborder Schraufnschlissl, dear ba ins derhoama meischtns geklemmp hot, wenn manen gedraht hot. Wos hobman miar Kinder schün  vö Fronkreich gewisst? Wennsa vö dörscht kemmen, wörum hoaßnsan noar nit Fronkreichanar? Sie sölln jo ah Marökkanar mitbringen. Gonz wilda Hundda vö Afrika ummar, hobn di oltn Leter vön earschtarn Kriag gewisst, weilsa dörscht gegn di Marökkanar gekämpft hobn,do ba Fronkreich, inan Oarscht. Dia Leeter sölln di Messer gött asö zwischn di Zända umenondertrogn und olbm glei ban Zuaschtechn sein. Des  hot ober in earschter Linie mei Schweschter gewisst oder  gkearscht. Miar  hobn ins gschwörn, daßmer vö sella  seischa Söldotn  beschtimmb koan ze an Freind nemmen wearn. Miar lossn ins mit an Messer decht nicht ontian wia Schpoicha!

Wias ober holt ba di Söldotn ischt, sie kemmen glei und giahn noar ah meahr gleih, noar kemmen meahr ondriga und asö seinsa dia frendn Mander. Si wearn holt amol miaßn atiabndamol derhoama vörbei schaugn, hobn miar verschtonddn. Des hobmer ins schün kennen virschtelln,wos di Ongeherign vö di Ammi derhoama entn ibern groaßn Meer gallign sogn, wenn dia Laggl vö Burschn gor nimmar hoamagiahn und ba ins do en Dörf en Herrgött en Tog schteahln,umenoderruaschtern und  Dummheitn en Köpf hobn. Di Amerikaanar  sein ogerukkt. Mit Sokk und Pokk seinsa dürch. Zearscht hobnsa olles amol en ihrign Raumhaufn af Schtoanach derhogeplinderscht und noar ischt iberhaup koa Ammi meahr ze sechn gewesn, koa Tschiip oder Mötörradlschnottrar . Sie sein af Solzburg derho, hots gkoaßn.Wear wearscht ins iatz noar an Tschiggam, a Zeachl Tschugglad gebn und en di Leter vön Dörf atiabmdamol an Ammizigretta.? Derfir hobn die  oltn Nazi, bis af apoor wianiga, longsum a Ruha kriag vö dear  anmerikaanischn Seggiararei, woascha wöll.

Die Fronzösn  wearn demnäkscht kemmen ols nuja und schorfa Besotzungsmocht, asö hobnsa des die  Siegar ausgemocht und miar Kinder kennen do gor nicht dergegn tian, öbwöhl ins die Ammi eigentlich  schünn gonz guat gfolln hattn. As wearescht wöll eppas wearn, hobn die Derwoxnen en Dörf gsogg.